هرم مازلو یا سلسله مراتب نیازهای مزلو یک نظریه انگیزشی پنج لایه در روانشناسی است. مازلو ، که به عنوان پدر روانشناسی اومانیستی شناخته می شود ، به دنبال یافتن انگیزه ای برای رفتار انسان است. او معتقد است که تلاش برای دریافت پاداش یا خواسته های ناخودآگاه یکی از مواردی است که می تواند در فرد ایجاد انگیزه کند. انسانها برای دستیابی به نیازها و اهداف خاص تلاش می کنند و در این بین برخی نیازها بر برخی دیگر برتری دارند. نیازهای اساسی اکثر مردم در تلاش برای زنده ماندن هستند و این اولین چیزی است که آنها را به انجام کارها برمی انگیزد و به آنها انگیزه می دهد. هنگامی که نیازهای این سطح برآورده می شود ، با سطح دیگری از نیازها روبرو می شویم که باعث ایجاد انگیزه در افراد برای انجام کارها و دستیابی به اهداف بالاتر می شود و این روند همچنان ادامه دارد. در واقع ، با برآوردن هر نیاز ، ما با سطح جدیدی از انتظارات مواجه می شویم که به ما انگیزه می دهد.
در این مدل پنج مرحله ای ، چهار سطح اول هرم اغلب به نیازهای کسری اشاره دارد و سطوح بالاتر به عنوان نیازهای رشد شناخته می شود. نیازهای کمیابی یا کاستی ها تا زمانی که برآورده نشوند به فرد انگیزه می دهند. باید به خاطر داشته باشیم که برآورده نشدن این نیازها احساس نیاز به آن را تقویت می کند. به عنوان مثال ، هرچه مدت زمان طولانی تر بودن فرد بدون غذا ، احساس گرسنگی و تمایل فرد برای دریافت غذا بیشتر می شود.
قبل از رسیدن به مراحل بالای نیازهای رشد ، باید از برآوردن نیازهای سطوح پایین اطمینان حاصل کرد. در واقع وقتی نیاز برطرف می شود ، کاملاً برطرف می شود. با برآوردن نیازهای هر سطح ، شاهد تغییر در اولویت ها و حرکت به سمت لایه های بالای هرم مازلو هستیم. البته ، علیرغم نیازهای کاستی ها ، ممکن است نیازهای رشد هرگز به طور کامل برطرف نشوند ، بلکه تقویت شوند یا حتی شکل دیگری به خود بگیرند. دستیابی منطقی به این سطح از نیازها به فرد اجازه می دهد تا به سمت نیازهای خودشکوفایی حرکت کند.
همه توانایی و تمایل برای رسیدن به سطوح بالاتر هرم مازلو ، که شامل نیازهای خودشکوفایی است را می بینند. متأسفانه به دلیل عدم موفقیت و عدم پاسخگویی به نیازهای سطوح پایین ، گاهی رشد فردی و اجتماعی افراد جامعه با مشکلاتی روبرو می شود. تجربیات زندگی ، از جمله طلاق یا از دست دادن شغل ، می تواند باعث ایجاد نوسان در دسترسی به هر سطح از هرم مازلو شود. بنابراین ، همه در یک مسیر خطی تک بعدی حرکت نمی کنند ، اما ممکن است در یک حرکت نوسانی بین سطوح مختلف نیازهای مختلف حرکت کنند.
تنها یک درصد از مردم به مرحله خودشکوفایی می رسند ، زیرا نیازهای احترام بر اساس اعتبار ، علاقه و سایر نیازهای اجتماعی قبل از مرحله خودشکوفایی است و تا زمانی که این نیازها برآورده نشوند ، دسترسی به مرحله بعدی امکان پذیر نیست ، “مزلو گفت.
هرم مازلو به این صورت است:
- نیازهای فیزیولوژیکی: هوا ، غذا ، آب ، مسکن ، نیازهای جنسی و خواب ؛
- نیازهای امنیتی: حفاظت ، امنیت ، ثبات در قانون و اشتغال و عدم ترس از عوامل اجتماعی و محیطی.
- نیازهای اجتماعی: داشتن روابط دوستانه ، وابستگی عاطفی و روابط خانوادگی ، عضویت در خانواده ، دوستان و گروه های کاری.
- نیازهای احترامی: موفقیت ، مهارت ، استقلال ، موقعیت اجتماعی ، احترام گذاشتن ، داشتن شخصیت اجتماعی ؛
- نیازهای خودشکوفایی: تحقق پتانسیل های شخصی ، شکوفایی ، رشد تجربیات شخصی و اجتماعی.
“این کاملاً درست است که انسان می تواند با یک نان زنده بماند ، در حالی که به هیچ غذای دیگری دسترسی ندارد ، اما وقتی سیر شد ، برای او چه باید کرد؟” دیگر نیازهای او برآورده می شود. در این مورد ، ما شاهد ظهور سطح بالاتر و جدیدی از نیازهای فردی هستیم. “به همین دلیل است که نیازهای اساسی انسان در پایین ترین سلسله مراتب نیازهای مازلو قرار دارد و نیازهای اساسی نامیده می شود.”
مدل اولیه پنج مرحله ای مازلو در دهه 1960 و 1970 تبدیل به یک مدل هفت مرحله ای و سپس هشت مرحله ای شد:
نیازهای زیستی و فیزیولوژیکی: هوا ، غذا ، آب ، سرپناه ، نیازهای جنسی ، خواب و غیره.
نیازهای امنیتی: امنیت ، ثبات شغلی و داشتن قوانین مناسب و غیره.
نیازهای اجتماعی: داشتن روابط دوستانه ، وابستگی عاطفی و روابط خانوادگی ، عضویت در خانواده ، دوستان و گروه های کاری.
نیازهای احترامی: موفقیت ، مهارت ، استقلال ، موقعیت اجتماعی ، احترام گذاشتن ، داشتن شخصیت اجتماعی ؛
نیازهای شناختی: آگاهی و درک ، کنجکاوی ، شناخت و اکتشاف ، نیاز به درک معنا و پیش بینی ؛
نیازهای زیبایی‌شناسی: قدردانی و جستجوی زیبایی ، تعادل و غیره.
نیازهای خودشکوفایی: تحقق توانایی های شخصی ، شکوفایی ، رشد تجربیات شخصی و اجتماعی ؛
نیازهای تعالی: کمک به دیگران برای رسیدن به رشد معنوی.
خودشکوفایی
مزلو به جای تمرکز بر علم آسیب شناسی روانی و شناسایی مشکلات مردم ، در سال 1943 روشی کارآمدتر برای تمرکز بر رفتار انسان پیشنهاد کرد. روشی که به جای تمرکز بر نقاط ضعف بر نقاط قوت شخصیت فرد تمرکز می کند. او پتانسیل فردی هر فرد را برای دستیابی به موفقیت و چگونگی دستیابی به آن در نظر می گیرد.
روانشناس مشهور آبراهام مزلو معتقد است: “انگیزه انسان بر اساس تحقق خواسته ها و تغییر از طریق رشد شخصی است.” افراد خلاق خواسته های خود را دنبال می کنند و برای دستیابی به رفاه از انجام هر کاری دریغ نمی کنند.
در هرم مازلو ، پیشگویی خودشکوفایی به نیاز به رشد شخصی و کشف امکاناتی که فرد در زندگی فعلی خود دارد اشاره دارد. از دیدگاه مزلو ، همه دارای شخصیتی پویا هستند و این در افراد خلاق که به دنبال توسعه استعدادهای خود هستند ، اهمیت بیشتری دارد.
با توجه به تفاوت بین افراد ، انگیزه انسان برای خودشکوفایی منجر به حرکت در جهات مختلف می شود. برخی از افراد با خلاقیت در محل کار یا انجام یک کار هنری یا ادبی پیشرفت می کنند ، برخی دیگر با موفقیت و پیگیری یک ورزش لذت را تجربه می کنند ، برخی با انجام کارهای گروهی ، برخی با مطالعه احساس رضایت می کنند.
مزلو در سال 1962 می گوید: “خودشکوفایی مستقیماً با تجربه ارتباط دارد.” وقتی فردی سعی می کند همه چیز را برای خود تجربه کند ، مطمئناً در طول مسیر شادی ، هیجان و هیجان را تجربه می کند. “
نکته مهم این است که خودشکوفایی بیشتر یک فرایند مستمر است تا یک نقطه نهایی در رسیدن به یک هدف.
تعریف خودشکوفایی از دیدگاه مازلو
میل افراد به موفقیت ، شهرت و تحقق توانایی های خود را می توان خودشکوفایی نامید. تعریف موفقیت و نیاز در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است یکی آرزو کند یک مادر خوب و ایده آل باشد و دیگری موفقیت در ورزش یا نقاشی در نقاشی یا حتی اختراع وسیله ای را عامل رفاه او بداند.
ویژگی‌های افراد خودشکوفا چیست؟
اگرچه از نظر تئوری همه انسانها توانایی رسیدن به مرحله خودشکوفایی را دارند ، اما اکثر ما یا این مرحله را اصلاً تجربه نمی کنیم یا تجربه ناقصی از این مرحله داریم. مازلو در سال 1970 اظهار داشت: “تنها دو درصد از افراد به مرحله خودشکوفایی می رسند.” این موضوع را باید در ویژگی های فردی افرادی جستجو کرد که توانسته اند به توانایی های خود پی ببرند.
آنها با مطالعه 18 فرد موفق که به مرحله خودشکوفایی رسیده بودند ، توانستند 15 ویژگی مشترک در این افراد را شناسایی کنند:
- درک صحیح از واقعیت و تحمل سختی ها
- نگاه واقع بینانه ای به خود و دیگران داشته باشید
- تلفیقی از اندیشه و عمل
- روی مشکلات تمرکز کنید نه افراد
- داشتن روحیه طنز
- نگاهی عینی به زندگی
- داشتن روحیه خلاق
- داشتن یک رفتار عادی در پذیرش و رد فرهنگ بیگانه
- داشتن روحیه انسان دوستانه
- توانایی درک عمیق تجربیات زندگی
- ایجاد روابط عمیق بین فردی با چند نفر
- تجربیات زیاد
- به حریم خصوصی توجه کنید
- داشتن دیدگاه دموکراتیک
- تلاش برای حفظ استانداردهای اخلاقی
افراد خودشکوفا چگونه رفتار می‌کنند؟
- آنها مانند یک کودک از زندگی لذت می برند.
- آنها به جای حرکت در مسیرهایی که قبلاً تجربه شده اند ، سعی می کنند تجربیات جدیدی کسب کنند.
- در روند کسب تجربیات جدید ، بیشتر جامعه به جای استفاده از روشهای قدیمی و مورد قبول ، به صدای درونی خود گوش می دهند.
- آنها از ریاکاری دوری می کنند و در کار خود صادق هستند.
- نظرات و دیدگاه های آنها با اکثریت افراد جامعه متفاوت است و به همین دلیل آنها آماده معروف شدن هستند!
- مسئولیت پذیر و سخت کوش هستند.
- نقاط قوت آنها را بشناسید و برای تقویت آنها تلاش کنید.
مسیر هر فرد در جامعه برای رسیدن به خوشبختی و خودشکوفایی متفاوت است. اما ویژگی های ذکر شده در بالا در همه پیشگویی های خود تحقق پذیر مشترک است. همچنین باید توجه داشت که خودشکوفایی یکی از گزینه هایی است که افراد موفق به آن دست می یابند ، اما همه پیشگویی های خود تحقق بخشیدن لزوماً انسانهای کامل نیستند. از سوی دیگر ، هر فرد خلاق و موفق همه این 15 ویژگی را ندارد. مازلو اصراری بر معرفی پیشگویی های خودکامه به عنوان افراد کامل و موفق ندارد. خودشکوفایی به تنهایی مستلزم تحقق توانایی های بالقوه است. بنابراین ممکن است با فردی احمق ، صریح و بی ادب روبرو شویم که می تواند به عنوان یک پیشگویی خودشکوف طبقه بندی شود. فراموش نکنید که تنها یک درصد از افراد هر جامعه به این سطح می رسند.
ارزیابی انتقادی هرم مازلو
بزرگترین محدودیت در نظریه مزلو روش شناسی آن است. مزلو با انجام یک روش کیفی که شیوه زندگی افراد را تجزیه و تحلیل می کند ، ویژگی های پیش بینی های خودشکوف را تنظیم کرده است.
او 18 پیشگویی خود تحقق بخش را انتخاب کرد و نوشتن شرح حال آنها را آغاز کرد. به این ترتیب او توانست برخی از ویژگی های مشترک این گروه را شناسایی و معرفی کند.
از نظر علمی ، مشکلات زیادی در این روش وجود دارد. ابتدا باید توجه داشت که تجزیه و تحلیل زندگی نامه افراد یک مدل ذهنی است که کاملاً به نظرات محقق وابسته است. دیدگاه های شخصی همیشه با تعصب گره خورده است ، بنابراین داده های به دست آمده با استفاده از این روش اغلب زیر سوال است. بنابراین ، این واقعیت را نباید در تعریف خودشکوفایی نادیده گرفت.
این مطلب ادامه دارد … .
